استانبول سرا مرجع اطلاعات استانبول برای فارسی زبانان
جاذبه‌های تاریخی دوره عثمانی در استانبول
استانبول یکی از شهرهای بی نظیر جهان است که یک پا در آسیا و یک پا در اروپا دارد. این شهر به عنوان تنها شهری که به عنوان پایتخت 3 امپراتوری مختلف خدمت کرده است: روم باستان، بیزانس و امپراتوری عثمانی، این شهر همچنان مرکز فرهنگ، هنر، معماری و سیاست برای قرن هاست.
استانبول که یکی از مهم ترین و بزرگ ترین کلان شهرهای جهان است، دارای آثار هنری ارزشمندی است که قدمت شهری آن به 3000 سال می رسد. این آثار که در طول تاریخ شاهد وقایع بسیاری بوده اند، در میان شاهکارهای معماری و هنر، به چالش کشیدن اعصار، در قاره های اروپا و آسیا استانبول قرار دارند.
یکی از اصلی‌ترین دلایلی که سبب شده ترکیه و به خصوص شهر استانبول به مقصد گردشگری محبوب در بین توریست‌ها از سرتاسر جهان تبدیل شود، پیشینه تاریخی باشکوه آن است. به خصوص وقتی که صحبت از پیشینه تاریخی ترکیه می شود، نمی‌توان از دوران امپراتوری عثمانی در آن چشم پوشی کرد. امپراتوری عثمانی تا سال ۱۹۲۲ در کشور ترکیه ادامه داشت. بنابراین در طول سال‌ها حکومت، پادشاهان عثمانی بناهای باشکوه و زیبای بسیار زیادی را در جای جای این کشور بنا کردند. در این میان شهر استانبول به عنوان یکی از مهمترین شهرهای ترکیه در این دوران بناهای جذاب و دیدنی بسیاری را در خود جای داده است. در ادامه این مقاله از استانبول سرا به معرفی جاذبه‌های تاریخی دوره عثمانی در استانبول می پردازیم، با ما همراه شوید تا در طول سفر به این شهر از این اماکن گردشگری بازمانده از دوران عثمانی بازدید کنید.
ویژگی‌های سبک معماری تاریخ عثمانی
قبل از اینکه به معرفی جاذبه‌های تاریخی دوره عثمانی در استانبول بپردازیم، بهتر است تا شما را با ویژگی‌هایی که بناهای متعلق به این دوره دارند، آشنا کنیم. معماری عثمانی در سال‌های متعلق به قرن‌های ۱۴، ۱۵ و اوایل ۱۶ تعلق دارد. این سبک معماری با قدرت گرفتن حکومت عثمانی در شهرهای بورسا و ادیرنه ترکیه به وجود آمد. اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به بناهای ساخته شده در دوران حکومت باشکوه عثمانی بکنیم، شاهد شباهت قابل توجه آن به بناهای باقی مانده از دوران سلجوقی خواهیم بود. در ساخت بناهای به جا مانده از دوران عثمانی، به خصوص مساجد، از ترکیب سبک معماری ایرانی، اسلامی، خاورمیانه و مدیترانه استفاده شده است.
دوره امپراتوری عثمانی در ترکیه حدود ۶۰۰ سال طول کشید. در اوایل آغاز حکومت بناهای ساخته شده به شدت تحت تاثیر سبک‌های معماری دوران سلجوقی آناتولی و بیزانس بودند. از طرفی دیگر به دلیل اسلامی بودن حکومت عثمانی سبک‌های معماری اسلامی نیز نقش پررنگی در این میان داشته است. قدرت حکومت عثمانی به قدری زیاد بوده که در طول شش سده حکومت معماری عثمانی به کشورهایی از قبیل مصر، مجارستان، تونس و الجزایر نیز رفته است. بناهای به جا مانده از این دوران به قدری زیبا و جذاب هستند که سالانه گردشگران بسیاری صرفا برای بازدید از آنها با تور ترکیه راهی استانبول، پایتخت حکومت عثمانی، می‌شوند.
مسجد آبی (Sultan Ahmet Camii)
مسجد آبی یکی از معروف‌ترین دیدنی‌های استانبول است که در صدر جدول جاذبه‌های تاریخی دوره عثمانی قرار دارد. گفته می‌شود، هدف از ساخت مسجد آبی نشان دادن قدرت امپراتوری عثمانی به دیگر حکومت‌های جهان بوده است. هنگامی که تصمیم به ساختن مسجد آبی در استانبول گرفته شد، امپراتوری عثمانی درخشان‌ترین دوران خود را سپری می‌کرد. چرا که در این زمان پادشاه عثمانی موفق به ایجاد حاکمیت در سه قاره مختلف شده بود. مسجد ایاصوفیه و مسجد آبی مکان‌هایی برای برگذاری مراسم تاج گذاری در دوران حکومت عثمانی بود.
بهتر است بدانید که نام اصلی مسجد آبی «مسجد سلطان احمد» است. نامگذاری آن به مسجد آبی توسط خارجی‌ها و گردشگران انجام شده است. این نام به این دلیل توسط توریست‌ها به کار می‌رود که در طراحی داخلی مسجد از کاشی‌های آبی رنگ استفاده شده است. در نتیجه فضای داخلی مسجد با رنگ آبی به زیباترین شکل ممکن تزیین شده است. یکی از بارزترین ویژگی‌های مسجد آبی استانبول، ویژگی‌های منحصر به فرد و زیبا معماری آن است که ترکیبی از هنرهای سنتی اسلامی، آثار معماری عثمانی و چند شخصیت بیزانسی را نمایش می‌دهد.
مسجد کبود با تزئینات گنبدی و سقفی، بیش از 20 هزار کاشی با 50 نقش مختلف لاله و آکوستیک منحصر به فرد، فضایی دارد که در آن می توان درک کامل معماری، هنر و زیبایی شناسی دوره امپراتوری عثمانی را مشاهده کرد و در آنجا می توان دید. بدون توجه به اعتقادی که دارید آرامش را بیابید.
کاخ دولما باغچه (Dolmabahçe Sarayı)
کاخ دولما باغچه ، یکی از چشم نوازترین بناهای تنگه بسفر، یکی از بناهای عثمانی است. این کاخ که در سال 1839 توسط سلطان عبدالمجید برای خانواده بالیان ساخته شد، با تزئینات زیبا، نقاشی های منحصر به فرد و آثار کمیاب خود مجذوب خود می شود. کاخ دولما باغچه که بین سال‌های 1927 تا 1938 توسط آتاتورک نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت، از سال 1984 همچنان به عنوان کاخ موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاخ دولما باغچه در یکی از محبوب‌ترین مکان‌های استانبول، در بشیکتاش قرار دارد. این کاخ در کنار دریا واقع شده است که نمای بسیار زیبایی از بسفر را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. کاخ دولما باغچه استانبول به عنوان «آخرین خانه امپراتوری عثمانی» نیز شناخته می‌شود؛ زیرا زمانی که حکومت عثمانی در حال فروپاشی بود ساخته شد. با وجود اینکه امپراتوری عثمانی در زمان ساخت کاخ دولما باغچه در حال فروپاشی بود، این بنا به بهترین نحو ممکن ساخته شد و به عنوان یکی از مهمترین بناهای تاریخی دوره عثمانی شناخته می‌شود.
این کاخ در مجموع دارای ۲۵۸ اتاق و دو فضای مجزا برای زنان و مردان است. کاخ دولما باغچه اغلب به عنوان نماد غربزدگی در امپراتوری عثمانی توصیف می‌شود. به طوری که بازدید کنندگان به وضوح می‌توانند صحت این گفته را از طراحی آن متوجه شوند. علاوه بر خود کاخ، باغ دولما باغچه به خودی خود یک مکان دیدنی بسیار جذاب برای گردشگران تور استانبول است. به طوری که این باغ دارای فضایی بزرگ با یک فواره غول پیکر می‌باشد که سالانه میلیون‌ها گردشگر را به سمت خود جذب می‌کند. به طوری که امروزه گردشگران استانبول بدون دیدن کاخ دولما باغچه آنجا را ترک نمی‌کنند.
کاخ توپکاپی (Topkapı Sarayı)
یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی دوره عثمانی در استانبول که توانسته توجه گردشگران بسیاری را به خود جلب کند، کاخ توپکاپی است. بدون اغراق کاخ توپکاپی مهمترین ساختمانی بود که امپراتوری عثمانی تا به حال داشته است. چرا که این مکان به منظور برگزاری تمامی مراسم‌ها و جشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. مجموعه کاخ توپکاپی در زمینی به مساحت تقریبی ۷۰۰ هزار متر مربع واقع شده است. کاخ توپکاپی که در بین شاخ طلایی استانبول و بسفر قرار دارد، یکی از جاذبه‌ها و نمادهای مهم شهر استانبول است.
این کاخ که به مدت 400 سال به عنوان مرکز اداری در امپراتوری عثمانی مورد استفاده قرار می گرفت، توسط فاتح سلطان محمد در سال 1478 ساخته شد. پس از تشکیل حکومت جمهوری ترکیه، این کاخ به موزه تبدیل شد و امروزه میزبان میلیون‌ها گردشگر از نقاط مختلف دنیا است که می‌خواهند درباره تاریخ عثمانی بیشتر بدانند و شاهکار معماری این حکومت باشکوه را از نزدیک تماشا کنند.
وسایل شخصی سلاطینی که مدتی را در کاخ گذرانده اند و ابزارهای مورد استفاده در دوره عثمانی در این کاخ به نمایش گذاشته شده است. ژاکت کش باف پشمی، ریش، رد پا، دیگ ابراهیم، عصای موسی، شمشیر داوود با دپارتمان بقاع مقدس، جایی که آثار مهمی مانند لباس یوسف یافت می شود، توجه زیادی را به خود جلب می کند.
کاخ توپکاپی، جایی که می توانید از نزدیک شاهد رمز و راز امپراتوری عثمانی و زندگی خصوصی سلطان و نام های موجود در اداره باشید، بهترین منبع برای اطلاعات در مورد اداره و امور روزمره امپراتوری است.
مسجد سلیمانیه (Süleymaniye Camii)
مسجد سلیمانیه یکی از مهم ترین نمونه های معماری عثمانی است که توسط معمار سینان بین سال های 1551 تا 1557 به نام سلطان سلیمان اول ساخته شد. در منطقه فاتح استانبول واقع شده است و از سازه هایی مانند مسجد، مدرسه، کتابخانه، بیمارستان، حمام و آشپزی تشکیل شده است. مسجد سلیمانیه که با کاشی کاری و تزیینات الماس زیبایی فوق العاده ای دارد، به عنوان اثر دوره کاوشگر معمار سینان شناخته می شود.
مسجد سلیمانیه یکی از مهمترین نمونه‌های سازه‌هایی است که جایگاه مهمی در زندگی اجتماعی برای مشاهده عملکرد سیستم بنیادی امپراتوری عثمانی و رفع نیازهای مردم از قبیل آموزش، عبادت، بهداشت، غذا و نوشیدنی دارد. .
ساعات بازدید از مسجد سلیمانیه با اقامه نماز صبح برای نمازگزاران آغاز و با نماز شب پایان می یابد. بازدیدکنندگانی که قصد دیدن مسجد را دارند می توانند در خارج از ساعات نماز به صورت رایگان از مسجد بازدید کنند.
برجسته‌ترین ویژگی مسجد سلیمانیه مناره‌های ناهموار آن است به طوری که نمونه مشابه آن را در هیچ مسجد دیگری در جهان مشاهده نخواهید کرد. آنچه این مسجد را از نظر گردشگران خاص‌تر کرده طراحی و ساخت آن بر اساس میزان نور بهینه وارد شده به درون بنا است. علاوه بر این، معمار سینان به آکوستیک مسجد نیز توجه داشت و یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های صوتی را که در آن دوره در یک ساختمان وجود دارد را طراحی کرد.
کاخ بیلربی (Beylerbeyi Sarayı)
در سمت آسیایی استانبول، کاخ بیلربی قرار دارد که یکی دیگر از دیدنی‌های مربوط به دوره عثمانی است. نام “بیلربی” در زبان ترکی استانبولی به معنای “ارباب اربابان” است. کاخ بیلربی در استانبول به عنوان اقامتگاه تابستانی بنا شده بود و در دوران حکومت عثمانی به عنوان نوعی ییلاق برای حاکمان استفاده می‌شد.
این کاخ در کنار تنگه بسفر واقع شده و منظره‌ای فوق العاده از آن را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. کاخ بیلربی به قدری اهمیت دارد که به عنوان نمادی از قسمت آسیایی استانبول شناخته می‌شود.
بازار بزرگ (Kapalı Çarşı)
در میان تمامی مساجد و کاخ‌های به جا مانده از دوره عثمانی، بازار بزرگ استانبول وجود دارد. بازار بزرگ یکی از شاخص‌ترین آثار عثمانی از نظر ویژگی‌های معماری و فضای عمومی است. در آن زمان، این بازار بزرگترین و مهمترین مرکز خرید در کل امپراتوری بود. به طوری که آن را یکی از بزرگترین مراکز خرید دنیا نیز می‌نامیدند. امروزه بازار بزرگ استانبول هم از لحاظ تجار و هم از لحاظ توریستی و تجاری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به طوری که نه تنها ذره‌ای از اهمیت آن به نسبت صدها سال پیش کم نشده بلکه به دلیل قدمت و ارزشی که دارد اهمیت دوچندانی پیدا کرده است.
بازار بزرگ استانبول که با نام کاپالی چارشی (Kapali carsi) در بین بومیان شناخته می‌شود جایی است که حتی اگر قصد خرید هم نداشته باشید حتما باید در تور استانبول خود از آن دیدن کنید. این بازار به صورت فعال در حال استفاده بوده و صدها مغازه مختلف در آن وجود دارند که اجناس متعددی را می فروشند. از جمله اقلامی که در بازار بزرگ استانبول می‌توان پیدا کرد عبارتند از: فرش ترکی، گلیم، گیاهان و ادویه‌جات طبیعی، طلا، نقره، جواهرات و لباس و … بسیاری از گردشگران رفتن به بازار بزرگ را برای خرید و همچنین به عنوان یک مکان دیدنی در سفر خود ترجیح می‌دهند.
کاخ ابراهیم پاشا(İbrahim Paşa Sarayı)
کاخ ابراهیم پاشا که به نام داماد و وزیر دوم سلیمان اعظم، پارگالی دامات ابراهیم پاشا نامگذاری شده و در میدان سلطان احمد واقع شده است، یکی از زیباترین و مهم ترین نمونه های معماری مدنی قرن شانزدهم عثمانی است. این کاخ که بر روی پله‌های هیپودروم تاریخی که قدمت آن به دوره روم برمی‌گردد، صحنه بسیاری از عروسی‌ها، جشن‌ها و جشن‌ها و همچنین دوره‌های مختلط و شورش‌ها بود.
پس از خفه شدن ابراهیم پاشا در سال 1536، توسط وزیران بزرگ مختلف و همچنین برای کارهایی مانند پادگان، کاخ سفارت، کتابفروشی، مهترهانه، خیاطی، زندان مورد استفاده قرار گرفت. کاخ ابراهیم پاشا امروزه به عنوان موزه هنرهای ترکی و اسلامی مورد استفاده قرار می گیرد.
ایاصوفیه (Ayasofya Camii)
آخرین و البته مهمترین مورد از جاذبه‌های تاریخی دوره عثمانی در استانبول که در این مقاله قصد معرفی آن را داریم، مسجد ایاصوفیه است. آنچه این بنا را خاص‌تر کرده ساخته شدن آن به عنوان یک کلیسا در گذشته بود. اما بعدها با پیروز شدن حکومت عثمانی به رومیان به مسجد تبدیل شد. سال‌ها بعد حکومت ترکیه مسجد/کلیسا ایاصوفیه را به موزه تبدیل کرده‌اند و سپس بار دیگر به مسجد تبدیل شد! زمانی که ایاصوفیه ساخته شد به عنوان بزرگترین کلیسای استانبول شناخته می‌شد که توسط امپراتوری روم شرقی بنا گردید.
این کلیسا تا زمان فروپاشی امپراتوری روم به عنوان یک مرکز مهم برای رویدادهای مهم عمل مورد استفاده قرار می‌گرفت. هنگامی که استانبول توسط حاکم عثمانی فتح شد، کلیسا به یک مسجد تبدیل شد و سال‌های بسیاری در خدمت امپراتوری عثمانی بود. به دلیل داستان جالبی که در مورد ایاصوفیه (تبدیل شدن آن از کلیسا به مسجد) گفته شد این بنا از سبک معماری متفاوتی در مقایسه با دیگر بناهای باقی مانده از دوره عثمانی در ترکیه برخوردار است. چرا که سبک معماری و طراحی اغلب قسمت‌های آن با سبک معماری حکومت رومی مطابقت دارد.
ایاصوفیه که به مدت 15 قرن به عنوان معبد مسیحیت مورد استفاده قرار می گرفت، اثری است که در بین 7 عجایب جدید جهان به نمایش درآمده است. ایاصوفیه، که همچنین میزبان تاج و تخت امپراتور روم شرقی (بیزانس) است، مکانی است که باید از آن دیدن کنید تا احساس سفر در زمان را در هزاران سال تاریخ استانبول تجربه کنید با موزاییک سقفی اصلی قرن ششم، کارهای مرمری نفیس در فضای داخلی آن و مقبره های سلاطین عثمانی در باغ آن.
