عنوان پناهنده یا پناهنده مشروط و مهاجر در ترکیه به چه کسانی داده می‌شود؟

عنوان پناهنده یا پناهنده مشروط و مهاجر در ترکیه به چه کسانی داده می‌شود؟

کدام یک از پناهندگان مشروط می توانند در کشور ثالث اسکان یابند؟

میلیون ها نفر در سراسر جهان تحت تأثیر حوادثی مانند درگیری، بلایای طبیعی، آزار و اذیت، ظلم و ستم، خشونت یا نقض حقوق بشر از وطن خود دور شده و به کشورهای دیگر پناه می برند.

جنگ داخلی و درگیری های خشونت آمیز که سالهاست در سوریه ادامه دارد، بزرگترین عاملی است که باعث افزایش تعداد پناهندگان در سطح جهان شده است. بدین دلیل نیز اتباع سوری در سطح جهان بیشترین تعداد پناهجویان را تشکیل می دهند. کشورهای همسایه سوریه همچون لبنان، عراق، اردن و علی الخصوص ترکیه نیز مجبور به پذیرش تعداد زیادی پناهجوی سوری شده اند.

ترکیه در این زمینه در صدر جدول جای گرفته و میزبان بیشترین تعداد پناهجویان سوری است. بر اساس داده های کمیساریای عالی سازمان ملل، در 16 فوریه سال 2017 تعداد پناهجویان سوری در ترکیه، 2 میلیون و 910 هزار و 281 نفر یعنی به میزان 58.7٪ درصد کل مهاجران سوری بود، این در حالی است که در اکتبر 2016 تعداد سوریه ای هایی که در منطقه اروپا درخواست پناهندگی کرده بودند، فقط 884 هزار و 461 نفر بوده است. به طور خلاصه، در مقایسه با کشورهای خاورمیانه، تعداد پناهجویانی که منطقه اروپا آغوش خود را بر روی آنها باز کرده، بسیار کم است.

با توجه به بحران پناهندگی که امروزه تبدیل به مشکل بسیار بزرگی در سطح جهان شده، مفهوم “پناهنده” به ویژه توسط رسانه ها به اشتباه مترادف کلماتی چون پناهجو یا مهاجر استفاده می شود. این سردرگمی می تواند باعث بروز مشکلات جدی و ایجاد سردرگمی در بین مردم شود. به عنوان مثال شهروندان یک کشور در درک سیاست های متفاوت کشورشان در قبال پناهندگان دچار مشکل می شوند. همچنین شناسایی درست افراد در حال فرار از خطرات در کشورشان، در واقع تعیین کننده خط بین مرگ و زندگی است. برای جلوگیری از این ابهام و اغتشاش در مفاهیم، در این نوشته سعی خواهیم کرد مفاهیم “مهاجر”، “پناهنده”، “پناهنده مشروط” و “حمایت موقت” را بر اساس قوانین ملی و بین المللی تعریف کنیم.

مهاجر کیست؟

به طور کلی، افرادی که به دلایل مختلف از کشور خود به کشور دیگری مهاجرت می کنند، مهاجر نامیده می شوند.

دلایل مهاجرت در دو دسته اصلی قرار می گیرد:

عوامل دافعه و عوامل جاذبه: عوامل دافعه، شرایط منفی هستند که فرد را به مهاجرت از کشور خود سوق می دهد.

عوامل جاذبه : نیز شرایط جذاب و مطلوب کشوری هست که مهاجر به آنجا نقل مکان می کند. اما مهاجرت دارای ابعاد اجتماعی، اقتصادی، انسانی و محیطی بسیاری است. بدین دلیل مفهوم مهاجر که به عنوان یک صفت کلی مورد استفاده قرار می گیرد، مفهومی بسیار جامعی است و نیاز به توضیح و تفصیل دارد.

سازمان بین المللی مهاجرت، عبور افراد از یک مرز بین المللی و یا جابجایی آنها در داخل مرزهای خود و از یک منطقه ای به منطقه دیگر را به عنوان مهاجرت توصیف می کند. بنا بر این تعریف افرادی که از محل مبدا خود دور شده اند، به عنوان مهاجر تعریف می شوند. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل نیز بدون در نظر گرفتن دلایل مهاجرت، داوطلبانه یا مجبوری بدون آن و یا منظم یا نامنظم بودن آن، مهاجر را به عنوان فردی تعریف می کند که بیش از یک سال در یک کشور خارجی ساکن باشد. به عبارت دیگر، اگر فرد بنا به میل و اراده شخصی خود و برای رسیدن به رفاه و یا آزادی بیشتر و بدون وجود یک عامل بیرونی اجباری، محل زندگی خود را تغییر دهد، آن فرد مهاجر است.

اداره کل مهاجرت ترکیه، مفاهیم “تصمیم گیری با اراده آزاد” و با هدف “رسیدن به رفاه و آسایش شخصی” را در تعریف از مهاجر اساس کار خود قرار داده است. بنابراین تعریف، افرادی که به منظور بهبود شرایط مادی و اجتماعی و در آروزی نیل به آینده و امکاناتی بهتر برای خود و اعضای خانواده شان از یک کشور به کشوری دیگر یا منطقه ای دیگر نقل مکان می کنند، به عنوان مهاجر تعریف می شوند. بنابراین می توان گفت که مفهوم مهاجر بسیار وسیع است و انواع حرکت های جغرافیایی را در بر می گیرد.

پناهنده یا پناهنده مشروط کیست؟

بر اساس کنوانسیون ژنو، پناهنده به شخصی گفته می شود که در کشور خود یا کشور مبدأ به دلایل نژادی، مذهبی، ملیتی، گرایش های جنسی، تعلق به یک گروه اجتماعی معین و عقاید سیاسی خود نتواند از حمایت های این کشور بهره مند شود و یا به دلیل ترس به حق از موارد فوق خواهان بهره مندی از این حمایت ها نباشد یا به دلایل فوق مورد ظلم و ستم قرار گرفته و مجبور به ترک کشور خود شود و از حمایت های کشوری محروم بماند.

ترکیه، یکی از کشورهایی است که کنوانسیون ژنو را با یک تبصره امضا کرده و بر این اساس تنها شهروندانی را که از کشورهای اروپایی به ترکیه می آیند، به عنوان پناهنده قبول می کند. به همین دلیل، به افرادی که از خارج از کشورهای اروپایی آمده و درخواست پناهندگی می کنند، عنوان “پناهنده مشروط” داده می شود. پرونده این افراد پس از ورود به ترکیه و درخواست پناهندگی از سازمان ملل، توسط اداره مهاجرت و نیز دفتر سازمان ملل در ترکیه مورد بررسی قرار می گیرد و در صورت حصول شرایط لازم و نیز پذیرش از طرف کشور ثالث به این کشور فرستاده می شوند، این افراد تا زمان پذیرش از سوی یک کشور ثالث به اقامت در ترکیه ادامه می دهند.

حمایت ثانویه چیست؟

خارجیانی که در قالب هیچکدام از تعابیر مهاجر، پناهنده یا پناهنده مشروط قرار نمی گیرند و در صورت فرستاده شدن به کشور مبدا با مجازاتهایی از قبیل اعدام و شکنجه مواجه شده یا رفتارهای غیر انسانی همچون تحقیر علیه آنها اعمال خواهد شد و یا در صورت فرستاده شدن مرگ یا خطر جدی در انتظار شخص خواهد بود، عنوان “حمایت ثانویه” را دریافت می کنند. چنانچه مهاجرین سوری را که به شکل دسته جمعی وارد ترکیه شدند، نه به عنوان مهاجر و نه به عنوان پناهنده یا پناهنده مشروط نمی توان تعریف کرد. به دلیل وجود این خلاء قانونی نیز ترکیه با تصویب قانون “حمایت از خارجیان و قانون حمایت بین المللی” سوریه ای ها را به عنوان افرادی تعریف کرد که تحت شمول “حمایت ثانویه یا موقت” هستند.

بر اساس این قانون، به خارجیانی که مجبور به ترک کشور خود یا کشور مبدا شده اند و نمی توانند به کشور مبداء بازگردند و به شکل دسته جمعی به سمت مرزهای ترکیه آمده یا از این مرزها عبور می کنند تا بتوانند حمایت فوری و موقت پیدا کنند، عنوان صاحبان حمایت موقت یا ثانویه داده شده است.

منبع:trt