مسجد رستم پاشا استانبول

مسجد رستم پاشا استانبول

مسجد رستم پاشا (Rüstem Pasha Mosque) واقع در بازار حصیر بافان ( Hasırcılar Çarşısı ) در منطقه ی امینونو، یکی از جواهر های معماری شهر استانبول و اثر معمارسنان است.

با اینکه این مسجد بنایی کوچک می باشد، توازن زیبایی در معماری آن قابل مشاهده است و فضای داخلی با نفیس ترین کاشی ها ی رنگی ایزنیکی تزئین شده است.

تعدادِ زیاد کاشی های قرمز رنگ ایزنیکی اعلا در مسجد رستم پاشا ، همیشه تحسین کاشی کاران را بر انگیخته است. در آن زمان تولید کاشی ها به رنگ های آبی، زرد، سفید و سبز آسان بود، اما درست کردن رنگ قرمز برای کاشی ها به سختی انجام می شد. در های مسجد از چوب ساخته شده اند و روی آن ها کنده کاری و منبت کاری شده است.

همچنین بالای دیوار ها و روی سقفِ هشتی مسجد با طرح های پر پیچ و خم طلاپوشی شده آراسته شده اند. بنا پلانی هشت ضلعی داشته و روی سکوی بزرگی در بالای چند مغازه ی قدیمی قرار گرفته است و دسترسی به آن از طریق پلکانی مارپیچی واقع در همان مکان امکان پذیر است.

مسجد از دو جهت اهمیت زیادی دارد: اولا، ساختمان آن روی گذرگاه هایی طاق دار بنا شده و یک طبقه بالاتر از سطح زمین قرار گرفته است.

این ویژگی باعث شده بنا از ازدحام و سر و صدای خیابان پایینی – ناشی از کار خراط ها، آهن کوبان و هزاران صنعتگر دیگر ساکن در آن – به دور باشد.

ثانیا، این ارتفاع، مسجد رستم پاشا را در مقابل مسجد سلیمانیه – شاهکار معمار سنان و واقع بر تپه ی بالایی – قرار می دهد. با این که مسجد سلیمانیه در دور دست و مسجد رستم پاشا در نزدیکی واقع شده است. از دید یک ناظر که از این مکان فاصله دارد، این چشم انداز باعث می شود دو مسجد به طرز عجیبی هم اندازه به نظر برسند.

 تاریخچه ی مسجد رستم پاشا

 رستم پاشا داماد سلطان سلیمان باشکوه بود و در مقام وزیر اعظم به او خدمت می کرد.

با وجود اینکه رستم پاشا شخصی با صلاحیت بود، در تاریخ همواره از او به عنوان همدست خرم سلطان ( همسر سلطان سلیمان ) در توطئه علیه شاهزاده مصطفی، پسر و ولیعهد سلیمان، و محکوم کردن او به عنوان مقصر اصلی در دسیسه ی ارتش برای برکناری پادشاه یاد می شود. سلطان سلیمان دستور داد مصطفی را گردن بزنند و این اتفاق راه را برای به سلطنت رسیدن شاهزاده سلیم، پسر میخواره و هوسباز خرم سلطان،هموار کرد.

هرکدام از همسران و صیغه های سلطان برای به سلطنت رسیدن پسرشان تلاش زیادی می کردند، چون این اتفاق باعث می شد که آن ها به مقام والده سلطان، دومین مقام قدرتمند در امپراتوری عثمانی، نائل آیند.

خرم سلطان در سال 1558 در گذشت و پس از وفات یافتن سلطان سلیمان، سلیمِ دائم الخمر بالاخره بر تخت پادشاهی نشست.دوران سلطنت سلیم به عنوان پایان عصر طلایی امپراتوری عثمانی و آغاز انحطاط آن شناخته می شود.پس از درگذشت رستم پاشا در جولای 1561 در سن 61 سالگی، مسجد در حدود سال 1561 تا 1563 ساخته شد.

معماری خارجی مسجد رستم پاشا

 مسجد رستم پاشا روی تراسی مرتفع، بر فراز مجتمعی از مغازه های طاق دار ساخته شده است. از اجاره ی این مغازه ها جهت تامین هزینه های مجتمع استفاده می شد.راه پله های داخلی باریک و مارپیچ موجود در کنج های این مکان، دسترسی به حیاط بزرگ را میسر می سازند.مسجد دو ایوان و پنج خندق گنبد دار دارد که روی آن ها سقفی عمیق و کوتاه بر افراشته شده و با ردیفی از ستون ها تقویت گشته است.

معماری داخلی مسجد رستم پاشا

 دلیل معروفیت مسجد رستم پاشا، تعداد زیاد کاشی های ایزنیکی آن است که منقوش به انواع طرح های گل دار و هندسی ( حدود 80 طرح مختلف ) می باشند و نه تنها نمای جلویی ایوان، بلکه محراب، منبر و دیوار ها را آراسته اند.

ویژگی کاشی ها این است که در ساختشان از خاک رس ارمنی ( دارای رنگدانه های قرمز ) استفاده شده است.برخی از کاشی ها – مخصوصا آن هایی که داخل لوحه ی بزرگِ زیر ایوان واقع در ورودی اصلی سمت چپ قرار دارند – با رنگ سبز مایل به خاکستری و بنفش منگنزی تیره تزئین شده اند.این ویژگی، خصیصه ی رنگ آمیزی کالا های دمشقی بوده است.

هیچ مسجد دیگری در استانبول اینگونه سخاوتمندانه از این کاشی ها استفاده نکرده است.پلان ساختمان به شکل هشت ضلعی ای محاط شده در یک مستطیل است.

گنبد اصلی روی چهار نیم گنبد ( نه روی محور های آن ها، بلکه داخل قطر های ساختمان ) قرار گرفته است.طاق های گنبد، از چهار ستون هشت ضلعی ( دو ستون در شمال و دو ستون در جنوب ) و بر آمدگی های دیوار های شرقی و غربی سر بر آورده اند. گالری های واقع در شمال و جنوب بنا توسط مجموعه ای از ستون ها و ستون های مرمری مابین آن ها مستحکم شده اند.

امروزه داخل مجتمع مسجد رستم پاشا یک مدرسه ی مذهبی قرار دارد.

نحوه دسترسی به مسجد رستم پاشا استانبول

مسجد رستم پاشا در محله‌ی قدیمی و تاریخی سلطان احمد و در کنار بازار ادویه قرار دارد. اگر هتل شما در این منطقه قرار دارد میتوانید به راحتی پیاده به مسجد رستم پاشا بروید و اگر هم هتلتان در منطقه‌ی تکسیم قرار دارد میتوانید از طریق مترو و اتوبوس به محله‌ی سلطان احمد بیایید.

نقشه و موقعیت جغرافیایی مسجد رستم پاشا استانبول